Wirtualne Centrum Rzeźby Polskiej
Dystans. Odległość nie jest miarą oddalenia
Mariusz Białecki, Jarosław Bogucki, Grzegorz Gwiazda, Grażyna Jaskierska-Albrzykowska, Mariusz Maciejewski, Janina Myronowa, Jarosław Pajek, Jan Tutaj, Katarzyna Szarek, Mariola Wawrzusiak-Borcz, Grzegorz Witek
wystawa w ramach Sympozjum Rzeźby Współczesnej 2020
Park Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku
2020–2022
W ramach Sympozjum prof. Mariusz Białecki, komisarz Sympozjum Rzeźby Współczesnej zrealizował dwie prace:
Repozytoria z cyklu Eksploracja miejsca – świadki, 2020, drewno, metal, ziemia, artefakty, 155 × 155 × 60 cm
Portret proksemiczny, 2020, granit Strzegom, 85 × 65 × 60 cm
Repozytoria z cyklu Eksploracja miejsca – świadki
Praca inspirowana jest światem archeologii, który dopełnia mój świat rzeźby. Oba te światy przenikają się wzajemnie w moich pracach. Konstruując pokaz, wykorzystuję metody zaczerpnięte bezpośrednio z archeologii. To rzeźba jest moim stanowiskiem archeologicznym. Wykreślam coraz to nowe przestrzenie eksploracji. Duża różnorodność moich poszukiwań, penetracji w świecie form, idei i zjawisk, zmusza mnie do systematyzowania tych działań. Greckie słowo „arche” to początek i porządek. Ten dosłowny porządek wprowadzam systematyzując moje „wykopaliska”.
Archeolodzy zmierzają do „ożywienia” pozornie martwych zespołów narzędzi, ozdób i budowli, do odnalezienia poza tymi wytworami ich twórcy – żywego, myślącego człowieka. Postulatem nowoczesnej archeologii jest traktowanie zabytku nie jako martwego przedmiotu, ale jako manifestację zachowania jego twórcy.
Najważniejsza w archeologii jest dla mnie przestrzeń interpretacji, którą ja nie-archeolog mogę bezkarnie wypełniać swoimi re- i konstrukcjami. Stosuję stratyfikację, zostawiając świadki kolejnych odsłon warstw, które odkrywałem i odkrywam wciąż na nowo. Jest to ciągłe „kopanie”.
H.G. Gadamer powiada, „że tylko odpowiednio posługując się własnymi pojęciami można zdać sobie sprawę z tego co rekonstruujemy, a nawet aby dowiedzieć się czegoś o własnej kulturze, musimy rekonstruować przeszłość, która w specyficzny sposób splata się z teraźniejszością”.
Prospekcja służąca do lokalizacji i wstępnego rozpoznania stanowiska eksploracji to jedna z wielu metod mojej pracy. Badania powierzchniowe polegają na dokładnej penetracji wyznaczonego przeze mnie terenu poszukiwań. Są to badania podejmowane w zależności od stawianych pytań. Zasięg badań może być również wyznaczony arbitralnie. Jedną z technik badań powierzchniowych jest tak zwany sampling, innymi słowy „próbkowanie”. W przypadku kiedy nie mam czasu na dokonanie prospekcji całego obszaru stanowiska, wybieram fragmenty, na których następnie prowadzę działania.
Badania prowadzone w sposób systematyczny, przy użyciu żmudnych naukowych dociekań, nie zawsze dają oczekiwane rezultaty. Za sprawą przypadku, trafu, często dokonuję zaskakującego dla mnie odkrycia.
Kolejnym krokiem jest wyznaczenie granic badanego rejonu lub stanowiska. Określam jaka część terenu ma zostać przebadana oraz odpowiednio dobieram rozmiary poszczególnych kwadratów, które staną się jednostką dalszych badań. Stosuję metodę siatki kwadratów faworyzowaną przez sir Mortimera Wheelera. Dzieli ona stanowisko na kwadraty, pomiędzy wykopami pozostawiając szerokie świadki. Siatka wyznacza regularnie rozmieszczone sektory, określony i ograniczony teren, z którego pochodzą znaleziska, a świadki tworzą trasy, po których można się poruszać. Świadki profilowe to fragmenty nienaruszonej stratyfikacji stanowiska, których ściany służą do dokumentacji historii stanowiska „w pionie” a więc w czasie.
Moją rolą jest obserwacja stratyfikacji na całej eksplorowanej przestrzeni. Warstwy mają zmienną miąższość i kontury. Rzadko są ułożone ściśle horyzontalnie. Zdarzają się warstwy nieciągłe, o niewielkiej powierzchni, wyodrębnione w trakcie eksploracji. Wydobywam z ziemi depozyty przeszłości, magazynuję je. Wśród wielu eksponatów, które odkrywam są takie, które po jakimś czasie stają się zaczynem kolekcji. Wszystkie cykle nad którymi pracuję są otwarte, nie są zamkniętymi zbiorami. Powracam do nich, dołączając kolejne odzyskane obiekty, dokonuję ich re-stituo.
Portret proksemiczny
„Co dwie głowy to nie jedna” to drugi alternatywny tytuł tej realizacji, trafnie zdefiniowany podczas pracy przy rzeźbie przez nieznaną, przechodzącą, odwiedzającą osobę.
Praca ta to rzeźbiarskie rozważania wpisujące się w tytułowy temat Sympozjum Rzeźby Współczesnej Dystans. Odległość nie jest miarą oddalenia organizowanego przez Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku. Działania te dotyczą interpersonalnych relacji przestrzennych - nauki z pogranicza psychologii i antropologii - proksemiki. Do wszystkiego potrzebna jest nam skala. Moja "Skala" jest nieodzownym i uniwersalnym elementem służącym do pomiarów i dokumentacji w obrębie stanowiska jakim jest rzeźba. Przykładam skalę w każdym kolejno eksplorowanym miejscu. To fizyczne i alegoryczne szukanie skali i nowych miar w klasycznym temacie portretu.
Podziękowania dla wolontariusza Michała Furmaniaka za profesjonalną pomoc.
Mariusz Białecki
Mariusz Białecki (ur. 1966) w latach 1981–1986 uczęszczał do Państwowego Liceum Sztuk Plastycznych w Gdyni-Orłowie (kierunek: Formy Użytkowe). W latach 1986–1991 studiował na Wydziale Rzeźby Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych w Gdańsku (obecnie ASP). Dyplom na Wydziale Rzeźby w pracowni prof. Stanisława Radwańskiego uzyskał w 1991 roku. Od końca studiów zawodowo związany z macierzystą uczelnią. W latach 1992–1993 pełnił funkcję asystenta w Pracowni Podstaw Rzeźby dla Malarzy i Grafików prowadzonej przez prof. Zdzisława Pidka. Od 1993 do 2001 roku pracował jako asystent w pracowni dyplomującej prof. Stanisława Radwańskiego. W 1998 uzyskał kwalifikację I stopnia. W latach 2002–2005 oraz 2005–2008 pełnił funkcję prodziekana Wydziału Rzeźby. W latach 2001–2012 prowadził Pracownię Podstaw Rzeźby. W 2006 uzyskał stopień doktora habilitowanego. W 2012 uzyskał stopień profesora zwyczajnego. Od 2012 prowadzi I Pracownię Rzeźby. Pełni funkcję kierownika Katedry Rzeźby. Prezes Stowarzyszenia Rozwoju Wsi Rodowo. Kurator Międzynarodowego Pleneru Rzeźbiarsko-Malarskiego „Pole Sztuk” w Rodowie.
