Muzeum Rzeźby Współczesnej
JADWIGA JANUS
RZEŹBA
20 czerwca - 2 sierpnia 2009
kurator: Jarosław Pajek
Niełatwo jest mówić o rzeźbie Jadwigi Janus bez znajomości samej artystki. Stwarza to obraz niepełny, a opowieść pozostawia niedopowiedzianą. Dopiero spotkanie, możliwość szczerej i bezpośredniej rozmowy w przestrzeni pracowni, pogłębia ostrość widzenia i stwarza przesłanki do całościowej oceny. Jej przekonanie o „byciu" rzeźbiarzem - co wydaje się być najistotniejszym życiowym wyborem - ożywia sugestywnie świat form przez nią stworzonych, zamieszkujących to uporządkowane wnętrze, którego atmosfera przesycona jest upływem czasu. (...)
Jadwiga Janus, podejmując decyzję bycia rzeźbiarką, godziła się świadomie na wszystkie konsekwencje wynikające z tego wyboru. Wiedziała, że nie jest to zajęcie dla pięknoducha, który pragnie zaledwie uzewnętrznić swoją wizję subtelnymi środkami wyrazu. Wydaje się, że od momentu inicjacji była gotowa do heroicznego zmagania z wszystkimi przeciwnościami, jakie pracy rzeźbiarza towarzyszą. (...)
Obecna wystawa, wbrew wcześniejszym zapowiedziom, nie będzie retrospektywą. To wybór samej autorki, która chce ograniczyć się tylko do prac z ostatniego czasu. A więc jeszcze nie pora na bilans dokonań, jeszcze proces jest w toku. Są obszary, które nie zostały do końca rozpoznane. Są jeszcze emocje nie w pełni przeżyte. Wiąże się to z odkryciem nowej substancji dla rzeźby, a właściwie z częściowym odzyskaniem do tych potrzeb starej workowej tkaniny w połączeniu ze struganymi patykami. Oczywiście można je sklasyfikować jako obiekty rzeźbiarskie o wyraźnym wolumenie i tektonice. Sama artystka mówi o nich niekiedy, że jest to osobista wersja instalacji, chociaż to pojęcie wydaje się już trochę przebrzmiałe, a w jej przypadku puste semantycznie. Wszak doraźność działań, ulotność wrażeń i swego rodzaju prowizorium to zaprzeczenie twórczości dojrzałej, pewnej swojej wartości, zmierzającej w kierunku jasno wytyczonego celu z podziwu godną konsekwencją.
Patrząc jednak na te nowe przedmioty, nie sposób przeoczyć cech charakterystycznych dla wcześniejszych etapów twórczości. Pierwszym narzucającym się skojarzeniem jest oczywiście organiczność formy - sui generis biomorfizm, aluzyjność organicznych kształtów wywodzących się ze świata natury. Ten typ kreacji zawsze odpowiadał wyobraźni Jadwigi Janus. Podkreśla, że niedoścignionym ideałem rzeźby pozostaje nadal dla niej Alberto Giacometti i typ stworzonej przez niego figuracji. Zawsze fascynowała ją siermiężna poetyka rzeźb Jerzego Beresia (także ucznia Dunikowskiego) ze względu na kontur i strukturę jego obiektów. Niemniej jednak prace te wydają się bardzo kobiece ze względu na technologię wykonania, w której jest miejsce na czynności takie jak pranie i szycie, a dopiero potem formowanie poprzez wypełnianie wnętrza, dopasowywanie. (...)
Te zależności najbardziej wiarygodnie ujawniają się, gdy mówi o swych tworach sama artystka. W tonie jej wypowiedzi nie trzeba się nawet domyślać opiekuńczej zapobiegliwości o ich dalszy los. I jest to w jej opowieści o rzeźbie naturalne, oczywiste, przekonywujące i niewymagające żadnego uzasadnienia.
Mariusz Knorowski
fragment tekstu z katalogu towarzyszącego wystawie
Jadwiga Janus
Studia w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie na Wydziale Rzeźby w pracowni prof. Xawerego Dunikowskiego. Dyplom uzyskała w 1957 roku.
Formy wypowiedzi artystycznej: rzeźba, malarstwo, rysunek
Wystawy indywidualne:
1971 - wystawa medalierstwa (org. Muzeum Medalierstwa we Wrocławiu), Wiedeń, Paryż; 1972 - Oldenburg Galerie, Oldenburg; 1975 - Salon Sztuki Współczesnej, BWA, Łódź; Galeria Sztuki Współczesnej „Koszykowa", DESA, Warszawa; 1978 - Galeria Zöllner, Brema; La Petite Galerie, Brema; 1980 - Uczniowie Xawerego Dunikowskiego, Muzeum im. X. Dunikowskiego, Królikarnia, Warszawa [kat.]; 1981 - Ośrodek Kultury Polskiej, Budapeszt; 1987 - Galeria Ignis, Kolonia; 1991 - Galeria 86, Łódź; Galeria Marszand, Białystok; 1993 - Galeria Manhattan, Łodź; 1994 - Muzeum Nadwiślańskie, Kazimierz Dolny; 1995 - Galeria ZPAP, Białystok; 1997 - Galeria Willa, Państwowa Galeria Sztuki, BWA, Łódź [kat.]; 1998 - Muzeum Nadwiślańskie, Kazimierz Dolny; 1999 - Galeria ZPAP, Białystok; 2000 - Galeria ZPAP, Warszawa; 2001 - Galeria ZPAP, Warszawa; Salon Sztuki Współczesnej, BWA, Bydgoszcz; 2004 - Galeria Oranżeria, CRP, Orońsko [kat.]; 2005 - Galeria ASP, ASP, Łódź; 2007 - Miejska Galeria Sztuki, Park im. Sienkiewicza, Ośrodek Propagandy Sztuki, Łódź [jubileusz 50-lecia pracy twórczej]; Pałac Sztuki, Kraków; 2008 - Galeria Rogatka, Radom
Wystawy zbiorowe:
1960 - Rzeźba polska 1945-1960, CBWA, Warszawa [kat.]; 1961 / 1962 - Polskie dzieło plastyczne w XV-lecie PRL, CBWA, Warszawa [kat.]; 1965 - Wystawa grafiki i rzeźby. XX lat PRL w twórczości plastycznej, CBWA, Warszawa [kat.]; 1966 - Wystawa prac z ogólnopolskich plenerów rzeźbiarskich ZPAP, Kielce; 1968 - Spotkania rzeźbiarskie, ZPAP, Suchedniów; Ogólnopolska wystawa medalierstwa 1965-1969, CBWA, Warszawa; Spotkania rzeźbiarskie, ZPAP, Orońsko; 1969 - Matka i dziecko w polskim medalierstwie współczesnym, wystawa z okazji kongresu UNICEF, Berno, Lucerna, Warszawa [kat.]; 1970 - Spotkania rzeźbiarskie, ZPAP, Orońsko; 1972 - międzynarodowy konkurs ceramiki, Faenza; III Międzynarodowe Biennale Ceramiki Artystycznej, Vallauris; 1973 - Plenerowa galeria rzeźby, ZPAP, BWA, Łódź; Ogólnopolska wystawa rzeźby, BWA, Sopot; Wystawa rzeźby plenerowej, Towarzystwo Przyjaciół Rzeźby, Orońsko; 1973 / 1974 - La medaglia polacca contemporanea, Museo Archeologico, Mediolan; 1975 - Neue Formen und Tendenzen in der gegenwärtigen polnischen Medaillerkunst, Dortmund; 1976 - Soucasné polské medaíllerství, Narodowa Galeria, Praga; IV Festiwal Sztuk Pięknych Hommage Xaweremu Dunikowskiemu w 100 rocznicę urodzin, CBWA, Warszawa [kat.]; 1979 - Tendencje i osobowości 1974-1979. Ogólnopolska wystawa rzeźby w XXXV-lecie PRL, CBWA, Warszawa [kat.]; 1980 - Myśl i tworzywo. Wystawa małych form rzeźbiarskich, Muzeum Okręgowe, Radom [kat.]; 1989 - Ogólnopolski przegląd rzeźby 1979-1989, CBWA, Zachęta, Warszawa [kat.]; 2000 - Salon Jesienny, Okręg Łódzki ZPAP, Łódź; 2002 - Salon Jesienny, Okręg Łódzki ZPAP, Łódź; 2005 - Space Gallery, Kraków; 2008 - Różowa intuicja. Rzeźby z kolekcji Muzeum Narodowego w Warszawie, Muzeum im. X. Dunikowskiego, Warszawa
Nagrody:
1968 - II nagroda w konkursie na projekt pomnika Martyrologii Dzieci w Łodzi; 1973 - I nagroda w konkursie na projekt pomnika Czynu Rewolucyjnego w Łodzi; 1975 - wyróżnienie w konkursie na pomnik Bohaterów Walk o Wał Pomorski w Koszalinie
Realizacje:
1962-1965 - pomnik Pogromcom hitleryzmu (pierwotna nazwa Braterstwa Broni), Park Miejski im. Żwirki i Wigury w Wieluniu (odsłonięty w 1966); 1969 - pomnik Władysława Żarskiego w Piotrkowie Trybunalskim; 1970-1971 - pomnik Martyrologii Dzieci (tzw. pęknięte serce), Park im. Szarych Szeregów w Łodzi (odsłonięty w 1971); 1976 / 1977 - rzeźby w kamieniu na Osiedlu Piastowskim w Lublinie (wspólnie z Barbarą Zbrożyną); 1980-1992 - rzeźby sakralne do kościołów: Św. Teresy, Św. Piotra i Pawła w Łodzi; Św. Stanisława Kostki w Płocku oraz w kościele w Radulach koło Białegostoku; 2002 - pomnik-popiersie Mikołaja Kopernika, Szpital im. Mikołaja Kopernika w Łodzi (odsłonięty w 2002)
Aranżacje plastyczne:
1971 - wystrój plastyczny Zakładów Przemysłu Wełnianego „Biawena" w Białej Podlaskiej; 1972 - wystrój plastyczny Zakładów Przemysłowych „Cotex" w Płocku; 1973 - wystrój plastyczny Zakładów Dziewiarskich „Jarlan" w Jarosławiu; 1974 / 1975 - rozwiązanie rzeźbiarsko-architektoniczne elewacji i wnętrz budynków socjalnych Zakładów Włókienniczych „Bistona" w Łodzi; 1975 - wystrój plastyczny Zakładów Włókienniczych „Teofilów" w Łodzi; 1977 - wystrój plastyczny Domu Kultury Zakładów Przemysłu Wełnianego „Biawena" w Białej Podlaskiej
Prace w zbiorach:
Muzeum Ruchu Rewolucyjnego w Poznaniu; Muzeum im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy; Muzeum Sztuki Medalierskiej we Wrocławiu; Muzeum Narodowe w Warszawie; Muzeum Historii Miasta Łodzi; Urząd Miasta w Łodzi; Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku; w kolekcjach prywatnych w Polsce i w Niemczech (Brema, Oldenburg) i Szwecji (Sztokholm)
