Muzeum Rzeźby Współczesnej
ZAPIS PAMIĘCI
Franciszek Duszeńko (1925–2008)
Zdzisław Pidek (1954–2006)
Muzeum Rzeźby Współczesnej, 5 marca – 25 kwietnia 2011
Kuratorzy: Robert Kaja, Jarosław Pajek
Wystawa zrealizowana we współpracy z Akademią Sztuk Pięknych w Gdańsku
Prezentowana wystawa dotyczy działalności artystycznej dwóch nieżyjących profesorów Wydziału Rzeźby ASP w Gdańsku: Franciszka Duszeńki i Zdzisława Pidka. Twórczość obu artystów skupia się wokół problemu upamiętniania tragicznych dla narodu polskiego i żydowskiego wydarzeń, mających miejsce w czasie II wojny światowej. Reprezentują oni dwa pokolenia rzeźby polskiej, wytyczające podstawowe kierunki dla sztuki stojącej wobec tragedii w skali nieopisywalnej. Oszczędna, surowa forma oraz ucieczka od dosłownej narracji charakteryzują tak rozwiązania Duszeńki, jak kontynuującego tę linię obrazowania Pidka.
Na wystawie można zobaczyć oprócz rzeźb i zaaranżowanych sytuacji artystycznych – dokumentację tak ważnych w polskim pejzażu założeń, jak pomnik Męczeństwa w Treblince, pomnik Westerplatte autorstwa prof. F. Duszeńki (współpraca arch. A. Haupt), czy następujące po nich realizacje prof. Z. Pidka (z zespołem) cmentarze w Katyniu, Charkowie, Miednoje oraz pomnik Holocaustu w Bełżcu. Po raz pierwszy pokazane zostaną szkice i modele prof. Duszeńki, a także mniej znana działalność artystyczna prof. Pidka.
Franciszek Duszeńko (1925–2008)
Więzień obozów koncentracyjnych. W latach 1942–1944 studiował w Państwowym Instytucie Sztuk Plastycznych we Lwowie w pracowni prof. Mariana Wnuka. Po wojnie kontynuował studia w pracowni prof. Wnuka w PWSSP w Sopocie (przemianowanym następnie na PWSSP w Gdańsku). Dyplom uzyskał w 1952. Wieloletni profesor PWSSP w Gdańsku. W latach 1960–1964 pełnił funkcję dziekana, a w 1981–1987 rektora macierzystej uczelni. Od 1987 do 1996 kierował Katedrą Rzeźby i Rysunku. Do 2001 sprawował opiekę pedagogiczną nad dyplomantami.
W latach 1952–1962 wraz z zespołem brał udział w odtwarzaniu zniszczonych podczas wojny obiektów rzeźbiarskich w Gdańsku. Autor wielu pomników, m.in. Pamięci Ofiar Obozu Zagłady w Treblince (wspólnie z Adamem Hauptem i Franciszkiem Strynkiewiczem), Bohaterów Westerplatte w Gdańsku (wspólnie z Adamem Hauptem i Henrykiem Kitowskim), Polskich Artylerzystów w Toruniu i Marii Konopnickiej w Gdańsku. Autor projektu i elementów wystroju plastycznego kościoła św. Józefa w Gdyni – Leszczynkach.
Zdzisław Pidek (1954–2006)
Absolwent PLSP w Nałęczowie. Studiował w PWSSP w Gdańsku. Dyplom uzyskał w 1979 na Wydziale Rzeźby w pracowni prof. Franciszka Duszeńki. W 1980 został wykładowcą na macierzystej uczelni. Od 1990 kierował własną pracownią Podstaw Rzeźby na Wydziale Malarstwa i Grafiki, a od 1996 – Pracownią Podstaw Projektowania Plastycznego Wydziału Rzeźby. W 2004 artysta wspólnie z Andrzejem Sołygą i Marcinem Roszczykiem otrzymali Nagrodę Specjalną w konkursie Nagroda Roku SARP 2004 za założenia pomnikowe na terenie byłego hitlerowskiego Obozu Zagłady w Bełżcu. Ważne miejsce w jego twórczości zajmują realizacje pomnikowe dla miejsc związanych z pamięcią o ofiarach zbrodni wojennych. Zdecydowanie różnią się one od tradycyjnych realizacji pomnikowych, pozwalając odbiorcy na własną interpretację historycznych wydarzeń. Nie przytłaczają formą, raczej konstruują otwarte sytuacje. Główny nacisk położony jest w nich na odbiorcę, kształtowanie jego przeżyć, emocji.
Twórczość w zakresie rzeźby kameralnej, obiektów, instalacji oraz rzeźby monumentalnej, skupionej głównie wokół tematyki martyrologii narodu polskiego. Współautor pomnika Holocaustu w Bełżcu (1997–2004; z Andrzejem Sołygą i Marcinem Roszczykiem) oraz Polskich Cmentarzy Wojennych w Katyniu, Miednoje i Charkowie (1995–2000; realizacja w zespole z Andrzejem Sołygą).
Opr. Anna Podsiadły
