Pobyty indywidualne
Jenny Brockmann - artystka przebywająca na pobycie twórczym w Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku wraz Pauliną Ostaszewską - berlińską kuratorką zainaugurują w nadchodzącą sobotę dyskusję pomiędzy artystami i zaproszonymi gośćmi na temat stworzonego przez artystkę pojęcia „Irreversible Moment” („Nieodwracalny Moment”). Czym jest ono dla procesu tworzenia rzeźby i jej postrzegania? Jaką rolę odgrywa czas we współczesnej rzeźbie i jakie ma znaczenie dla sztuki w przestrzeni publicznej? W odszukaniu odpowiedzi na te pytania pomoże najnowsza instalacja artystki w orońskim parku – „Seat #6”.
Jenny Brockmann (DE) jest artystką rzeźbiarką, mieszkającą w Berlinie. Studiowała Sztuki Plastyczne na Berlińskim Uniwersytecie Artystycznym pod kierunkiem Rebeki Horn. Otrzymała dyplom z architektury na Politechnice Berlińskiej. Jej rzeźby i instalacje obejmują szeroki obszar tematyczny- od organicznych do filozoficznych. Prace Jenny Brockmann były pokazywane w wielu miejscach na całym świecie, takich jak: Central Exhibition HALL Manege, St. Petersburg, Museo de Arte de El Salvator, Nord ART., Rendsburg, Germany, Kasko, Basel, Switzerland, St. PANCRAS, London, UK ,Galerie Gerken, Berlin, Germany; Museo para la Identidad Nacional, Tegucigalpa, Honduras, Haus am Lützowplatz, Berlin, General Consulate of Germany, Tel Aviv, Israel; Huston Valley Center for Contemporary Art., Peekskill, NY, USA, Kaohsiung Museum of Fine Arts, Taiwan, Vögele Kulturzentrum, Switzerland and Kunsthal Viborg, Denmark.
Paulina Olszewska (PL) jest kuratorem, managerem i krytykiem sztuki mieszkającym w Berlinie. Ukończyła Historię Sztuki na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie w 2011. W 2008 roku studiowała Historię Sztuki na Humboldt University w Berlinie. Tematem jej pracy dyplomowej był wpływ współczesnej sztuki chińskiej na sztukę europejska od lat 80’ XX wieku po dzień dzisiejszy. Pracuje jako konsultant sztuki na południu Niemiec, gdzie promuje młodych artystów z Polski i Berlina. Paulina Olszewska pracowała również jako kierownik projektów na Akademii Sztuki w Szczecinie oraz jako asystentka galerii sztuki Isabelii Czarnowskiej w Berlin-Mitte. Była także kuratorem i dyrektorem UP Project Space w Berlin- Neukölln.
Moment bez odwrotu
O instalacji Jenny Brockmann "Irreversible Moment" w kontekście Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku
Sztuka tworzona przez Jenny Brockmann powstaje na polu przecięcia sztuki z naukami ścisłymi i przyrodniczymi. Do realizacji swoich projektów artystka zaprasza specjalistów różnych dyscyplin: naukowców, badaczy i myślicieli ale także przedstawicieli sztuk: tancerzy, muzyków bądź performerów. Razem z nimi sięga po fenomeny, które stoją u podstaw funkcjonowanie naszych systemów: naturalnych – biologicznych, fizycznych i chemicznych, ale także kulturowych – społecznych, ekonomicznych czy politycznych. W wyniku tej współpracy powstają projekty, których bardzo charakterystyczną cechą jest proces nieustannej zmiany. Ich stawanie się i stwarzanie zaczyna się w momencie, który zazwyczaj uważany jest za uwieńczenie i dokończenie założonego planu – na wystawie.
Prace Brockmann są w nieustannym ruchu i stają się punktem wyjścia do dalszych eksperymentów jak również przyczynkiem do stawiania kolejnych pytań. Tym samym także wystawy przygotowywane przez Jenny Brockmann nabierają specyficznego charakteru i stają się swoistymi laboratoriami, w których zachodzą nieustannie procesy, zaś same prace pełnią rolę przyrządów do badania. Podobnie jak w naukach ścisłych i przyrodniczych specyfiką eksperymentu nie jest osiągnięcie określonego wyniku bądź potwierdzenie z góry założonej tezy, lecz otwarcie i gotowość na nieprzewidywalność i nie-oczywistość wydarzającego się procesu.
Aby ów proces – eksperyment mógł się rozpocząć potrzebny jest jeszcze jeden element – widz, który wkraczając w wystawę i przestrzeń samych prac nadaje im konkretnego znaczenia. Jego rola jednak nie ogranicza się tylko i wyłącznie do pasywnej postawy. Odbiorca staje się zarazem aktywnym twórcą procesu, poruszycielem, jak również integralną i nierozerwalną częścią prac. Można powiedzieć, że aktywne ciało ludzkie staje się dopełnieniem instalacji i rzeźb Jenny Brockmann. Partycypacja ta wiąże się także ze zmysłową świadomością odbiorcy: prace trzeba zobaczyć, dotknąć i poczuć po to aby móc je w pełni doświadczyć. Bez tego są one po prostu nieme.
Projektem, który w szczególny sposób wydarza się poprzez partycypację jest "Irreversible Moment". Samo pojęcie "nieodwracalności" (irreversibility) zostało przez artystkę zaczerpnięte bezpośrednio z nauk przyrodniczych i ścisłych. Pojęciem tym określa się taki proces, którego wyniku końcowego nie da się przywrócić do początkowego stadium. O ile w terminologii naukowej określenia tego używa się w odniesieniu do procesu, o tyle artystka stworzyła swojego rodzaju neologizm i odniosła to do momentu: wydarzenia, ograniczonego czasowo i przestrzennie. Dla Jenny Brockmann ów "nieodwracalny moment" występuję w kontekście badania przestrzeni i struktur a także obecnych w tej przestrzeni ciał.
"Irreversible Moment" przez historyczkę sztuki Christinę Landbrecht nazwany został "przedmiotem dyskursywnym" i określenie to w trafny sposób oddaje jego funkcję: fizycznego miejsca, które ma służyć do spotkania w konkretnym i określonym czasie. Będąca częścią projektu "Irreversible Moment" i stworzona dla Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku instalacja "Seat#6" przypomina swoim kształtem rodzaj dynamicznego stołu konferencyjnego, którego mechanizm podobny jest do mechanizmu wagi bądź huśtawki a poszczególne ramiona łączą się w jednym punkcie. Uczestnicy usadowieni na ramionach instalacji zmuszeni są do ciągłego balansowania, po to aby utrzymać równowagę konstrukcji. Wymusza to od nich nie tylko aktywną postawę jako indywidualnego odbiorcy, ale także wytwarza potrzebę współdziałania i komunikacji: zarówno tej werbalnej, jak i cielesnej. Pojedyncza zmiana ma wpływ na wszystkich uczestników – brak balansu między wszystkimi ramionami prowadzi do utraty równowagi i rozpadu struktury a co za tym idzie – również dyskusji. Owo działanie opierające się na świadomości zależności ale także wpływu na innych oraz konsekwencji działań można przyrównań do społecznopolitycznych struktur demokracji. Do jej zachowania potrzebna jest równowaga opierająca się na braku hierarchii, współdziałaniu i balansowaniu wielu różnych ale tak samo istotnych elementów.
W instalacji istotnym elementem jest czas – to on sprawia, że sam moment spotkania staje się momentem nieodwracalnym. Wydarza się tu i teraz a jego przebieg jest nakreślony przez uczestników oraz zachodzące poszczególne zależności: stosunkiem między poszczególnymi uczestnikami bądź stosunkiem między pojedynczą materią ciała a przestrzenią instalacji. Także sama zmiana, tak istotna również w kontekście tej instalacji, powiązana jest z działaniem czasu i przez niego formowana.
Na 'nieodwracalny moment' patrzeć można z dwóch perspektyw: przeszłości – historii, tego co już się wydarzyło i co można już tylko poddać obiektywnej analizie w kontekście ciągłości innych wydarzeń. Moment ten można także rozumieć w odniesieniu do teraźniejszości, tego co się wydarza i wytwarza za każdym razem korzystania z instalacji. Każda interakcja w jej obszarze nakreśla inny moment i nadaje mu kolejne znaczenie.
W kontekście Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku instalacja "Seat#6" nabiera dodatkowego wymiaru. Stwarzanie rzeźby rozumieć można jako działanie odbywające się w czasie a gest temu towarzyszący jako aktywną postawę twórcy. Skonfrontowany z początkiem – wyjściową formą artysta rozpoczyna dynamiczny proces jej transformacji, który doprowadzić ma do finalnej struktury. W swojej pracy Jenny Brockmann idzie o krok dalej i twórczy gest rzeźbiarski rozszerza o moment interakcji odbiorców. Każdy moment współtworzenia staje się zarazem kolejną transformacją rzeźbiarskiej formy a udział w wykreowanej sytuacji jest świadomym działaniem i zamierzonym gestem artystki. Już sam proces rzeźby nosi sobie także znamiona "nieodwracalnego momentu" – raz dokonanego wyboru, rozpoczynającego szereg następstw i konsekwencji. Tym samym "Irreversible Moment" można byłoby określić jako otwartą sumę gestów rzeźbiarskich ulegających nieustannej transformacji.
Patrząc na "Irreversible Moment" poprzez pryzmat rzeźbiarskiego aktu warto zwrócić uwagę na aspekt materii i energii. Jak już to wspomniane zostało wcześniej w twórczości Jenny Brockmann istotną rolę odgrywają procesy zaczerpnięte ze świata nauk ścisłych. Materia i energia w kontekście "Irreversible Moment", podobnie jak w przypadku gestu rzeźbiarskiego ulegają ciągłemu dynamicznemu przetworzeniu i przechodzeniu jednej w drugą. Co istotne, podobnie jak w fizyce, nie ulega całkowitemu zanikowi, ale krążą i przemieniają się jedna w drugą. Spotkanie wokół instalacji "Seat#6" staje się nie tylko zamierzonym przez artystkę gestem rzeźbiarskim, dokonującym się w określonym czasie i miejscu, ale także przyczynkiem do zastanowienia się nad formą doświadczenia temu towarzyszącego. Biorąc udział w "nieodwracalnym momencie" uczestnik znajduje się w centrum dynamicznej sytuacji, której towarzyszy płynna wymiana, zarówno na poziomie materii i energii, jak również w sferze poznania. Ta dynamika ma także swój początek w sposobie odbierania sztuki, którą można przyrównać, po raz kolejny, do doświadczenia naukowego. Zamiast statycznego pytania "Co?", które ogranicza się tylko i wyłącznie do opisania stanu rzeczy i skupia się tylko na jednym wymiarze poznania, adekwatne jest pytanie "Jak?". Dzięki niemu odbiór staje się dynamiczny, bo skierowany w różnych kierunkach i w różnych wymiarach. Podobnie jak ramiona "Seat#6". Tak postawione pytanie w przestrzeni instalacji staje się początkiem każdego spotkania i pociąga za sobą szereg kolejnych. Umieszczając instalację "Seat#6" w przestrzeni publicznej, tak jak to zostało zrobione w Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku, dodatkowo otwiera się ją na możliwość nieprzewidzianej i niezaplanowanej interakcji. Stanie się ona pretekstem do spotkania przypadkowych osób, które będą miały możliwość nie tylko nawiązania dialogu i wymiany, ale także spróbowania porozumienia się ze sobą w wymiarze niewerbalnym, próbując zachować równowagę wszystkich ramion instalacji. the project "Irreversible Moment" by Jenny Brockmann in the context of Centre of Polish Sculpture Oronsko.
