Galeria Kaplica
BESTIARIUM
Kurator: Anna Ciabach, Marta Wróblewska
Współpraca: Leszek Golec
Wystawa prezentowana w Galerii Kaplica i Pałacu Józefa Brandta.
Czynna do 16 czerwca 2019
Artyści: Rafał Wilk, Basia Bańda, Zofia Gramz, Irena Kalicka, Czekalska + Golec, Katarzyna Kozyra, Wojciech Doroszuk, Miss Fish, Art Spiegelman, Günter Grass
„Nie jesteśmy zwierzętami, a tego, co rozumiemy pod pojęciem bycia człowiekiem, chyba nigdy nie osiągniemy. I chociaż nie jesteśmy zwierzętami, jesteśmy od nich gorsi. Zwierzęta zabijają tylko wtedy, gdy się bronią bądź są głodne, ale nigdy bez powodu lub potrzeby. Ludzie zabijają bez potrzeby. Zabijają z powodu wiary i ideologii." Günter Grass [w:] Günter Grass i polski Pan Kichot, napisała i zebrała Maria Janion, słowo/obraz/terytoria, Gdańsk 1999, s. 27
Bestiarium to iluminowana księga zawierająca przedstawienia zwierząt prawdziwych i fantastycznych, którym towarzyszą komentarze o charakterze dydaktycznym. Nasze Bestiarium to pokaz prac współczesnych artystów, w których pojawiają się motywy zwierzęce w formie metafor odnoszących się do ludzkich cech, sytuacji i emocji.
Próba opisu „naszego” świata poprzez symboliczne odniesienie się do świata fauny ma niezwykle długą tradycję sięgającą pierwotnych obrzędów religijnych i pierwszych kosmogonii. Zwierzęta bowiem to istoty biologicznie nam najbliższe, a jednocześnie wystarczająco odległe, by móc przenosić na nie to, co w nas samych niezrozumiałe i niepokojące, rzadziej piękne i fascynujące.
W twórczości Güntera Grassa, będącej dla tej wystawy punktem wyjścia, zwierzęca metaforyka pojawia się często i pełni istotną rolę. Jego literacki i plastyczny świat, pełen jest psów, szczurów, ryb, ptaków i przedstawicieli innych gatunków, które tworzą własny mikrokosmos równoległy wobec ludzkiego. Grassowski zwierzyniec bardziej przypomina jednak bohaterów z Baśni Braci Grimm niż z dydaktycznych bajek Ezopa, a rysunki i grafiki przywodzą na myśl dzieła północnoeuropejskich mistrzów średniowiecznych bestiariuszy.
W sztuce współczesnej zwierzęca symbolika jest wciąż obecna, choć pojawia się na różnych poziomach reprezentacji, dając szerokie pole do interpretowania.
Z jednej strony artyści wybierają przedstawienia zwierząt, aby opowiedzieć o opresyjności systemów polityczno-społecznych, choć już dawno uświadomiliśmy sobie, że najokrutniejszym gatunkiem, również wobec własnych przedstawicieli, jest człowiek. W pracy Rafała Wilka pt. Hero ślimak na żyletce symbolizuje zarówno umiejętność radzenia sobie ludzi w czasie Zagłady, jak i ofiarę bezmyślnych „zabaw” oprawców. Komiks Arta Spiegelmana Maus to już klasyka metaforycznego mówienia o Holokauście.
O relacjach międzyludzkich dobitnie opowiada też Basia Bańda w instalacji Podpalił stajni pełną koni w zemście za królika, gdzie przywiązanie i tęsknota splata się z potrzebą zemsty i okrucieństwem.
Świat fauny nadal też nierozerwalnie łączymy z obszarem seksualności i skrywanych perwersji. Te mogą być realizowane w domowym zaciszu, jak w fotografiach Ireny Kalickiej z cyklu Teatrzyk domowy, czy też mają charakter groteskowego spektaklu, jak wideo Katarzyny Kozyry Pojawienie się jako Lou Salomé.
Są też w sztuce menażerie prywatne, bestiariusze codzienności, w których, tak jak w rysunkach Zofii Gramz zwierzęta i postacie hybrydyczne ironicznie opisują zwyczajne historie z miejskiego życia.
Istnieje też możliwość innego spojrzenia na zwierzęta: uznanie ich za autonomiczne byty posiadające swoje własne cechy, bez potrzeby oceniania ich z ludzkiej perspektywy, jako dobre lub złe. W cyklu fotografii duetu Czekalska/Golec Catwalk bohaterem jest biały kot samotnie eksplorujący nocą ludzkie, bądź naturalne przestrzenie. Choć czasem ledwo możemy go dostrzec, uświadamiamy sobie, że nasz dostęp do jego świata jest bardzo ograniczony, a poczucie wyższości jako gatunku dyskusyjne. Weźmy bowiem pod uwagę choćby możliwości kociego wzroku doskonale działającego w ciemnościach…
A może koty i inne zwierzęta wiedzą o nas ludziach dużo więcej niż nam się wydaje i niż my o sobie samych?
Anna Ciabach
Patronat Honorowy nad wystawą objęła Ambasada Republiki Federalnej Niemiec w Warszawie.
Wystawa została zorganizowana we współpracy z Gdańską Galerią Miejską.
Wystawa w mediach:
Radio Radom
29 marca 2019
https://radioradom.pl/nowe-wystawy-w-centrum-rzezby-polskiej-w-oronsku/
Anda Rottenberg
Vogue
3 kwietnia 2019
https://www.vogue.pl/a/wielkie-wymieranie
Gazeta Wyborcza
Katarzyna Ludwińska
27 marca 2019
http://radom.wyborcza.pl/radom/7,35216,24591588,centrum-rzezby-polskiej-w-oronsku-cisza-bestie-i-przedwiosnie.html
Andymateria
Tok Fm
04 kwietnia 2019
https://audycje.tokfm.pl/podcast/Jak-zabijamy-nasza-planete-artysci-odpowiadaja-na-epoke-czlowieka-i-jej-skutki/74248
Na Dobry Początek
Magazyn szum
25 marca 2019
https://magazynszum.pl/25-31-marca/
Artinfo
25 marca 2019
http://www.artinfo.pl/pl/blog/wydarzenia/wpisy/bestarium-wystawa-zbiorowa/
Kultura
Radio Plus
28 marca 2019
https://radioplus.com.pl/kultura/nowe-wystawy-w-oronsku-36927
Echo Dnia
19 marca 2019
https://echodnia.eu/radomskie/trzy-nowe-wystawy-w-centrum-rzezby-polskiej-otwarte-zostana-w-sobote-30-marca/ar/13974861
