Galeria Kaplica
SŁAWOMIR MARZEC
GENESIS JAKO WSZYSTKO
kurator: Mariusz Knorowski
wystawa czynna do 10 czerwca 2012 roku
Czym dzisiaj jest Genesis – mitem założycielskim, wyzwaniem dla współczesnej wyobraźni, czy potwierdzeniem… performatywnego charakteru realności? A kwestii tej nie należy bynajmniej sytuować w kontekście jałowego sporu ewolucjonistów z kreacjonistami.
Nasze pytania o sens i wartość formułowane są w świecie, który zdaje się być na nie obojętny. Genesis nie tyle opowiada jak powstał świat, ale jest narracją, a może tylko obietnicą, nadzieją, w świetle której świat może stać się sensowny i wartościowy. Genesis to raczej pojawienie się określonej formy świadomości i wyobraźni.
Genesis interpretowano w przeróżny sposób: jako zestaw nieredukowalnych sprzeczności stanowiących energię różnicowania, jako – paradoksalne – unieważnienie Kresu, czy jako objawienie radykalnej zewnętrzności. U Rosenzweiga Bóg w stworzeniu nie daje innego daru poza sobą samym, a u Simon Weil wręcz stworzenie świata to stworzenie miłości. Oczywiście wypada wspomnieć też i świeckie próby tworzenia „nowego człowieka i nowego świata” w ogniach krematoriów albo w mrozach gułagów.
Moje „Genesis” to przede wszystkim sytuacja refleksji nad ideą doświadczenia, może już nie tyle doświadczenia źródłowego, czy bezpośredniego, ale formatywnego lub optymalnego. Realizacja ta oparta jest na odwróceniu procesu, to nie Słowo kreuje Formy, lecz tekst Księgi Genesis wpisany zostaje w logikę i żywioł wizualności. Tekst poddany jest dzisiejszym uniwersalizacjom, czyli basic English i standardowej powierzchni 100 × 70 cm. Powstające na tej bazie grafiki są dość schematyczne, bo i przecież powtarzają archetypy widzialności – podziału, przeciwstawiania, sekwencjonowania, rytmizowania, proporcjonowania etc. W przypadku Genesis nie ma raczej miejsca na oryginalność.
Bardzo ważny jest tu kontekst miejsca, galerii która była kaplicą; przestrzeń zdesakralizowana. Ponadto zaadaptowany został fragment poprzedniej wystawy, czyli wielka biała płyta zasłaniająca były ołtarz, która zmienia wszak swój charakter poprzez dodanie bocznych zasłon z białego płótna. Nie tyle więc unieważnia daną przestrzeń, co jedynie czyni ją nieobecną, a raczej ujawnia jej nieobecność. To subtelna, ale zasadnicza różnica. Sposób powieszenia siedmiu grafik poświęconych siedmiu Dniom Stworzenia powtarza ten układ (i pęknięcie) przestrzeni – ostatnia z nich, będąca wypadkową tekstu i obrazu drogi, wisi nie „w powietrzu”, ale na tej nowej ścianie.
Instalacji towarzyszy zapis czytania Księgi Genesis, który jest stukrotnie zwolniony (napotkałem gdzieś informację, że w czasach biblijnych przepływ informacji był… sto razy wolniejszy). Brzmienie to przypomina ultradźwięki kosmosu, i bezpośrednio aktywizuje podświadomość. Kontrowane jest to słuchawkami wpiętymi w ciszę (?) ścian.
Na podłodze napisane są kredą daty z mojego życia – rejestr przypadkowych dni, których nie pamiętam, ale których wagi przecież właściwie rozstrzygnąć nie potrafię (np. według Louisa Lavelle czas ogranicza naszą obecność; to czas i przestrzeń są nośnikami nieobecności). Ta niewspółmierność siedmiu dni sprzed kalendarza i „nieważnych” dni jednostkowej biografii to kolejne pęknięcie, kolejna rysa kreująca przestrzeń tej wystawy.
Sławomir Marzec – ur. 1962; artysta wizualny, praktykuje malarstwo, rysunek, instalację, fotografię przetworzoną i film. Dyplom – ASP, Warszawa (1986) i Meisterschule Diploma – Kunstakademie Düsseldorf. Od 1988 pedagog Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie; od 2003 także profesor Instytutu Architektury Krajobrazu Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Autor ponad sześćdziesięciu wystaw indywidualnych i wielu publikacji z pogranicza teorii i krytyki sztuki.
