Antoni Rząsa, LOS CZłOWIEKA

Muzeum Rzeźby Współczesnej

 

Los człowieka to tytuł głównego cyklu krzyży Antoniego Rząsy. Jest on swoistym manifestem artysty: bynajmniej, gdy robię Chrystusa czy Piety – nie robię z myślą, żeby się do nich modlić, tylko snuję opowieść o ludziach. (A.R.)

Krzyże stanowią oś wystawy – a właściwie ludzkie losy zestawione z krzyżem. Cierpienie, ból, problemy konkretnych ludzi Antoni Rząsa wpisuje w kolejne przedstawienia Chrystusa ukrzyżowanego. Wrażliwość na drugiego człowieka każe mu szukać odpowiedzi na pytanie o sens ludzkiego istnienia: Ja się solidaryzuję z ludźmi i staram się bronić tego człowieka. Przed czym? Sam nie wiem, ale przed czymś się broni, bo odczuwam to. (A.R.)

Na wystawie koncentrujemy uwagę na idei Ukrzyżowania – znaku ludzkiego losu. Pokazujemy Krzyże, począwszy od pierwszych, powstałych w czasie choroby ukochanego nauczyciela i mistrza Antoniego Kenara, przez kolejne cykle: Los Człowieka, cykl II i IV, cykl Oświęcim, po nieukończone kompozycje ukryte dotychczas w magazynach zakopiańskiej galerii. Ekspozycję uzupełniają Macierzyństwa i Piety, przejmująca opowieść o drodze człowieka – od narodzin do śmierci.

Marcin Rząsa (1.10.2007)

► Kalendarium: Antoni Rząsa urodził się 26 lutego 1919 roku we wsi Futoma koło Rzeszowa. W 1938 otrzymał z powiatu i gminy jednorazowe stypendium, rozpoczął naukę w Szkole Przemysłu Drzewnego w klasie Antoniego Kenara, przerwaną następnie wybuchem II wojny światowej. W 1948 roku wrócił do Zakopanego, kontynuował naukę w Państwowym Liceum Technik Plastycznych (1948–1952). Od 1952–1973 pracował w macierzystej szkole jako nauczyciel rzeźby. W roku 1954 zdał skrócony egzamin w warszawskiej ASP. W latach 1961–1962 odbył trzymiesięczną podróż do Włoch jako stypendysta Ministerstwa Kultury i Sztuki. Wielokrotnie honorowany za osiągnięcia twórcze nagrodami, m.in.: im. Włodzimierza Pietrzaka (1968), Brata Alberta (1976), Ministra Kultury i Sztuki (1979). Zmarł 26 stycznia 1980 roku w Zakopanem.

► Wybrane wystawy indywidualne: 1961 – Barbara Loeffler-Zbrożyna, Antoni Rząsa, Galeria Sztuki ZPAP, MDM, Warszawa; 1962 – Wystawa z Władysławem Hasiorem, BWA, Zakopane; 1963 – Galeria Pegaz, Zakopane; – Galeria Artysty i Widza, Łazienki Królewskie, Warszawa; – Galeria PAX, Kraków; 1966 – Galeria Rzeźby, Warszawa; – Wystawa z Arkadiuszem Walochem, Zakopane; 1969 – Wystawa z Arkadiuszem Walochem, Zakopane; 1972 – Wystawa w Chester, Anglia; 1975 – Galeria Sztuki Współczesnej, Kraków; 2004 – Wystawa rzeźb Antoniego Rząsy w ramach Sezonu Polskiego we Francji, Centre Culturel de Rencontre de l'Abbaye Royale de Fontevraud, [album]; – Galeria ANAS, katedra Evry/Paryż; 2005 – Muzeum Polskie w Rapperswilu, Szwajcaria; – Katedra we Frankfurcie nad Menem; 2006 – Antoni Rząsa. Rzeźby, Galeria Współczesnej Sztuki Sakralnej „Dom Praczki”, Kielce [wystawa połączona z panelem dyskusyjnym]; – Muzeum Diecezjalne, Sandomierz.

► Wybrane wystawy zbiorowe: 1952 – Użyteczność w sztuce, Zakopane; 1955 – Wystawa zorganizowana przez Państwowe Liceum Technik Plastycznych w Zakopanem, Berlin; 1956 – Wystawa zorganizowana przez Instytut Wzornictwa Przemysłowego, Genewa; 1957 – Wystawa zorganizowana przez Państwowe Liceum Technik Plastycznych w Zakopanem, Londyn; 1959 – Wystawa Współczesnej Sztuki Religijnej, Kościół Św. Krzyża, Warszawa; – Wystawa zorganizowana przez Instytut Wzornictwa Przemysłowego, Szanghaj, Pekin; 1965 – Wystawa nauczycieli Państwowego Liceum Technik Plastycznych w Zakopanem, Galeria Pegaz, Zakopane; 1969 – Wystawa zorganizowana przez ZPAP, Moskwa; 1970 – Wystawa zorganizowana przez Desę, Szwecja; 1972 – Wystawa Laureatów Nagród Krytyki Plastycznej, Galeria Pryzmat, Kraków; – Galeria Kordegarda, Warszawa.

► Prace w zbiorach: m.in. Muzeów Narodowych w Warszawie, Krakowie i Poznaniu, w Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie, Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku oraz w zbiorach prywatnych w USA, Belgii, Danii, Francji, Szwecji, Włoszech, Watykanie.

► Od 1976 w domu artysty w Zakopanem, przy ul. Bogdańskiego istnieje autorska galeria. W 1991 roku Marcin Rząsa oraz Wojciech Butkiewicz i Juliusz Sokołowski powołali Fundację im. Antoniego Rząsy.

► Spośród poświęconych artyście publikacji należy wymienić przede wszystkim dwa albumy autorstwa Juliusza Sokołowskiego (Antoni Rząsa, 1999; Antoni Rząsa. Prace, 2004) wydane przez Fundację Antoniego Rząsy, a także opracowane przez tę samą oficynę Listy do brata (2003) – wybór z bogatej korespondencji z bratem Józefem, którą rzeźbiarz prowadził przez ponad trzydzieści lat.

Relacja wideo: